Fenerbahçe'nin kuruluş belgesinde Fenerbahçe'nin kuruluş amacı "Beden ve fikir eğitimini yaygınlaştırmak, vatan gençlerini hayat mücadelesine, sıkıntılara ve savaşmaya alıştırmak" olarak zikrediliyor.1880'lerde futbol İstanbul'da oynanmaya başlandı. Futbolun İstanbul'da ilk oynandığı yer Kadıköy'de bugün Fenerbahçe Stadı'nın olduğu yerdi. İstanbul'da oturan yabancılar ve gayrimüslim Osmanlı vatandaşları, Kadıköy ve Moda'da futbol oynadılar. Fenerbahçe'nin kuruluş yeri olan Kuşdili Çayırı, futbolun da İstanbul'da ilk oynandığı yerdi. Yabancılar ve gayrimüslim Osmanlı vatandaşları hafta sonları ailece Kuşdili Çayırı'na veya İstanbul'un mesire yerlerine gidiyor hem eğleniyor hem de çayırda futbol oynuyorlardı. Ancak futbol oynamak için kalabalıklar bir araya geldiği için müsabakalar sıkı bir takip altındaydı. Bu yüzden Türk gençleri futboldan uzak duruyorlardı.
Siyah Çoraplılar
1897'de Kadıköy'de, İngiliz ve Rumlar'dan oluşan "Football Association" kulübü kuruldu. Türkler de futbola ilgi duyuyor, ancak Sultan Abdülhamid insanların toplantılar yapmaları ve kalabalık gruplar oluşturmalarını istemediği için kulüp kuramıyorlardı. Reşat Danyal, Fuat Hüsnü ve arkadaşları 1899'da Black Stocking (Siyah Çoraplılar) isimli futbol kulübünü kurdular. Kulüplerine İngilizce isim koyarak, resmi takibattan kurtulmayı ummuşlardı.
Kurucular arasında yer alan Fuat Hüsnü yapabildikleri kadarıyla o dönemdeki faaliyetlerini şöyle anlatır: "Siyah Çoraplılar Kulübü'nün hayat ve faaliyeti pek kısa ve sönük geçti. Kulübün binası olmadığı için kulüp üyesi Hurşit Ağa'nın kahvesinde oturulurdu. Malzeme diye de bir şey yoktu. Yalnız bir top ile Papazın Çayırı'nda devamlı şekilde antrenman yapılırdı. Kulübün başkanı Reşat Danyal Bey, elinde düdük bildiği kadarını öğretmeye çalışır, fazlasını da oyuncular antrenmanda kendi yetenekleriyle öğrenmeye çalışırlardı. Kaptan Mehmet Ali Bey ince kadınsı sesiyle; "çarp", "devir" gibi sözlerle oyuncuları uyarırdı. Çarpmanın ve devirmenin yolunu bilmeyen oyuncular itişe kakışa çamur içine yuvarlanırlardı."
Black Stocking, bir süre sonra dağıldı. Ancak Türkler'in içindeki futbol aşkı sönmemişti. Nurizade Ziya Bey, Ayetullah Bey ve Necip Bey'in başını çektiği bir grup Türk, Kuşdili Çayırı'nda 1907'de Fenerbahçe'yi kurdu.
Kulüplerin tescili kuruluşlarından sonra oldu
Sultan İkinci Abdülhamid zamanında dernekler kanunu olmadığı için kurulan spor kulüplerinin hiçbir resmi özelliği yoktu. Dernekler kanunu İkinci Meşrutiyet'ten sonra 1909'da çıkarılmış ve bu tarihten sonra birçok dernek kurulmuş ve daha önce gayriresmi olarak kurulmuş olanlar da tescil edilmiştir. Örneğin Fenerbahçe 1907'de kurulmasına rağmen resmi tescili 1913'tür.
Burada yayınladığımız belge, futbol kulüplerimiz hakkında ilk resmi Osmanlı belgesidir. Derneklerin çoğalmasından sonra Emniyet Müdürlüğü İstanbul'da faaliyet gösteren derneklerin hangileri olduğunu kayda geçirmiştir. Fenerbahçe ile ilgili kayıtta 1907'de Kuşdili Çayırı'nda kurulan ve halen başkanlığını Hamid Hüsnü (Kayacan) Bey'in yaptığı Fenerbahçe Spor Kulübü'nün kuruluş amacı "Beden ve fikir eğitimini yaygınlaştırmak, vatan gençlerini hayat mücadelesine, sıkıntılara ve askeri seferlere (savaşmaya) alıştırmak" olarak zikredilmektedir.
FUTBOL KULÜPLERİMİZ HAKKINDA İLK RESMİ BELGE
FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ
Kuruluş amacı: Beden ve fikir eğitimini yaygınlaştırmak, vatan gençlerini hayat mücadelesine, sıkıntılara ve askeri seferlere (savaşmaya) alıştırmak.
Yeri: Kuşdili Çayırı
Kuruluş tarihi: 1907 (Rumi 1323)
Reis-i umumi: Hamid Hüsnü Bey, Genel kaptan: Galip, Mali işler: Hakkı, Genel sekreter: Hüseyin Hüsnü.
İstanbul Ligi
İzmir'de futbolun öncülüğünü yapanlardan James La Fontaine, 1889'da İstanbul'a yerleşti. Böylece onun girişimleri ile futbol İstanbul'da da oynanmaya başladı. İstanbul'da ikamet eden yabancılar ve gayrimüslim Osmanlılar, kendi aralarında oluşturdukları takımlarla, Kadıköy ve Moda'da futbol maçları düzenlediler.
1904 yılında İstanbul Futbol ligi kurulup maçlar yapılmaya başlandı. 1906-1907 sezonunda İstanbul ligi şampiyonluğunu Kadıköy Kulübü kazandı. Bu lige 1906'dan beri katılan Galatasaray ilk şampiyonluğunu 1908-1909 sezonunda elde etti. 1909-1910 sezonundan itibaren ise Fenerbahçe de İstanbul liginde yer almaya başladı. Fenerbahçe bu ligdeki ilk şampiyonluğunu 1911-1912 sezonunda kazandı
İlk futbol takımları
1902 yılında İngilizler ve Rumlar'ın oluşturduğu Kadıköy Futbol Kulübü'nde doğan bir anlaşmazlık üzerine bazı İngilizler ayrıldılar. 1903'te tamamen İngilizler'den oluşan Moda Futbol Kulübü'nü kurdular. Bu kulübü, çoğunluğu Kadıköylü Rumlar'dan oluşan Elpis takımı takip etti. Bunlara İngiliz elçilik personel takımı Imogene de katıldı.
İlk şampiyon
1904 yılında İstanbul Futbol ligi kurulup maçlar yapılmaya başlandı. Lig kurulu başkanı İngiliz James Lafontaine idi. İstanbul liginin ilk yılı olan 1904-1905 sezonunda müsabakalar sonucu Imogene birinci, Moda Futbol Kulübü ikinci, Kadıköy Futbol Kulübü üçüncü ve Elpis takımı da dördüncü oldu.
Erhan Afyoncu
(Bugün, 13.07.2011)